Rodzaje wkrętaków. Podpowiadamy do czego służą różne rodzaje

Wyposażając warsztat w nowe narzędzia warto poszerzyć swoją wiedzę na dany temat. Przyjrzyjmy się bliżej wkrętakom. 

Rodzaje końcówek

Podstawowy podział ze względu na nacięcie łba wkrętu:

• Płaskie – śruba bądź wkręt tego rodzaju ma proste, podłużne nacięcie na średnicy. Stosowane są tam, gdzie nie jest potrzebny duży moment siły (np. przykręcanie podzespołów elektronicznych, plastikowych obudów). Zakończenie wkrętaka to zaostrzona płaska końcówka.
• Krzyżowe Philips (PH) – wkręt ma nacięcie w kształcie krzyżyka, ze ściankami lekko stożkowymi. Dzięki temu końcówka wkrętaka ścisłe przylega do gniazda ale możliwe jest uzyskanie efektu cam-out. Polega on na wyślizgiwaniu się głowicy narzędzia po przekroczeniu pewnego momentu obrotowego. Końcówka wkrętaka to zaostrzony równoramienny krzyżyk.
• Krzyżowe Pozidriv (PZ) – w skutek stosowania sprzęgieł we wkrętarkach mechanicznych efekt cam-out stał się zbędny i niepożądany. Konieczna była ewolucja profilu Philipsa, co zaowocowało powstaniem końcówki PZ. Nacięcie na łbie to również krzyżyk, ale ze ściankami prostopadłymi do dna. Dodatkowo pomiędzy ramionami są kolejne, mniejsze nacięcia. Dzięki temu profilowi bocznemu tworzy się większa powierzchnię zazębienia. Pozwala na lepsze przenoszenie momentu obrotowego. Końcówka wkrętaka to równoramienny krzyżyk ze skośnym zgrubieniem w kształcie litery V pomiędzy ramionami.

Śruby i wkręty krzyżakowe są powszechnie stosowane. Znaleźć je można w meblach, maszynach, pojazdach, urządzeniach elektrycznych, znajdują też zastosowanie w budownictwie (np. wkręty do płyt karton-gips).

• Końcówka sześciokątna – popularny imbus, inbus, bądź klucz ampułowy. Wkręt nie ma już nacięcia a pogłębienie w kształcie sześciokąta. Dzięki takiemu kształtowi bardzo dobrze przenoszony jest moment siły, a końcówka wkrętaka osadzona jest w gnieździe dużo lepiej niż w przypadku końcówek krzyżowych. Posiadają szerokie zastosowania, głównie w budowie maszyn, ale są równie powszechne w meblach przeznaczonych do samodzielnego montażu. Końcówka wkrętaka to po prostu sześciokąt.
• Torx – zwany też gwiazdką, bo tak wygląda gniazdo. Podobnie jak w przypadku imbusa wkrętak nie wypada z gniazda, jednak możliwe jest przenoszenie jeszcze większych momentów. Najczęściej spotykane w motoryzacji, czasem w elektronice. Końcówka wkrętaka to sześcioramienna gwiazda. szczególnym typem jest Torx TR, czyli gwiazda z okręgiem wewnątrz. Stosowane są do śrub ze sztyftem zabezpieczającym.

Rodzaje zastosowań

Przy okazji omawiania końcówek przedstawiliśmy wiele możliwych zastosowań. Ze względu na to możemy podzielić wkrętaki na kilka podstawowych grup:

• Wkrętaki zegarmistrzowskie – zazwyczaj sprzedawane w kompletach, przeznaczone do pracy z drobną elektroniką (stąd nazwa). Są to wkrętaki z końcówką płaską, krzyżowymi i torx.
• Wkrętaki izolowane – przeznaczone do pracy pod napięciem (najpowszechniej spotykane do 500V DC). Z końcówkami płaskimi i krzyżowymi. Popularny jest również wkrętak-próbówka napięcia z płaskim zakończeniem.
• Ogólnego przeznaczenia – ze wszystkimi wymienionymi wcześniej końcówkami. Różnią się od siebie głównie rozmiarami. Występują również wkrętaki ręczne z wymiennymi końcówkami
• Bity do wkrętarek – końcówki różnych rodzajów i wielkości, przeznaczone do wkręcania przy pomocy wkrętarek mechanicznych. Stosowane powszechnie w budownictwie i wielu gałęziach przemysłu. Popularne wśród majsterkowiczów hobbystów.
• Imbusy i torxy – do wkręcania tego rodzaju śrub stosuje się zazwyczaj klucze w kształcie litery L, ale w trudno dostępnych miejscach zastosowanie mają jednak tradycyjne wkrętaki z takimi właśnie końcówkami.